Жедел жад (RAM) дегеніміз не?
Жедел жад немесе оперативті жад (ағылшынша Random Access Memory – RAM) – компьютердің уақытша ақпарат сақтайтын жады. Ол компьютер жұмысы кезінде орындалатын бағдарламаларды және сол сәтте қолданылып жатқан мәліметтерді уақытша сақтауға арналған. RAM тек компьютер қосулы тұрған уақытта ғана өз әрекетін атқарады. Компьютер өшкен бойда жедел жадта сақталған барлық ақпарат автоматты түрде жоғалады.
Жедел жад қалай жұмыс істейді?
Компьютерде кез келген бағдарлама немесе құжат ашылған кезде, оның деректері қатқыл дискіден (HDD немесе SSD) RAM-ға уақытша көшіріліп орналастырылады. Бірақ неге барлық ақпаратты дискіден тікелей оқымасқа? Себебі RAM қатты дискіге қарағанда бірнеше есе тез жұмыс істейді. Соның арқасында пайдаланушы ашқан бағдарламада жылдам әрекет етеді және тез жауап береді.
Жедел жад көлемі және оның маңызы
Компьютердің жедел жадының көлемі гигабайтпен (ГБ) өлшенеді. Бүгінгі күні ең жиі кездесетін жедел жадтар көлемі – 4 ГБ, 8 ГБ, 16 ГБ және одан жоғары.
Қарапайым жұмыс пен оқу үшін 4-8 ГБ жедел жад жеткілікті.
Бейне монтаждау, графикалық дизайн және күрделі ойындар үшін әдетте 16-32 ГБ не одан жоғары RAM қажет болады.
Көлемі неғұрлым үлкен болса, соғұрлым компьютер бірнеше бағдарламаны қатар ашып, тиімді жұмыс істей алады.
RAM түрлері
Жедел жад бірнеше түрге жіктеледі. Олардың ең кең таралған түрлері мыналар:
1. DDR3 – ескі компьютерлерде кездесетін, баяу жұмыс істейтін жедел жадтан тұратын модель.
2. DDR4 – қазіргі кездегі стандартты жедел жад түрі, жоғары жылдамдықпен, қалыпты энергия тұтынумен ерекшеленеді.
3. DDR5 – жаңа буын жылдамдығы өте жоғары заманауи жад, қазіргі таңда барған сайын танымал болып келеді.
Мысалы, егер сіз жаңа компьютер жинап жатсаңыз, DDR4 немесе DDR5 түрлерін таңдауды ұсынамыз, өйткені олар жаңа құрылғылармен үйлесімді және жылдамырақ жұмыс істейді.
Жедел жадтың жылдамдығы қандай болады?
Жедел жадтың жұмыс жылдамдығы мегагерцпен (МГц) өлшенеді. Мәселен, сіздің компьютеріңізде 2400 МГц DDR4 немесе 3200 МГц DDR4 жад болуы мүмкін. Мегагерц көрсеткіші неғұрлым жоғары болса, мәліметтерді оқып жазу жылдамдығы жоғары болғандықтан, соғұрлым тез жұмыс істейді.
RAM-ды қалай дұрыс таңдау қажет?
Жедел жады дұрыс таңдау үшін назар аудару керек бірнеше маңызды критерийлер:
— Қолдану бағыты. Қалыпты веб-шолғышпен жұмыс пен фильмдерді көру үшін 4-8 ГБ жеткілікті. Геймерлер мен дизайнерлерге кемінде 16 ГБ қажет.
— Жедел жад түрі. Жаңа компьютерлер үшін DDR4 немесе DDR5 таңдауға кеңес береміз. Құрылғыңыздың қолдау көрсететін типін міндетті түрде тексерген жөн.
— Жылдамдығы. Неғұрлым жоғары болса, компьютер өнімділігі соғұрлым жақсы болады.
— Бірнеше модуль (екі немесе төрт планкадан тұратын жиынтықтар) сатып алған дұрыс. Мұндай тәсіл «екіканалды режимде» (dual-channel) жұмыс істеп, өнімділікті арттырады.
Жедел жадты көбейткенде компьютер жұмысы қалай өзгереді?
Қарапайым мысал келтірейік: сіз Windows 10 жүйесі бар ноутбук қолданып отырсыз деп елестетіңіз. Сіздің ноутбукта небәрі 4 ГБ RAM. Сіз сол мезетте браузерде бірнеше қойынды ашып, Word-та құжат жазып, видеоконференцияға қатысып отырсыз. Нәтижесінде компьютер баяу жұмыс істей бастайды. Осы жағдайда сіз RAM-ды 8 немесе 16 ГБ-қа дейін көбейтсеңіз, компьютеріңіз бірден айтарлықтай жылдам әрі жайлы жұмыс жасайды.
Жедел жадты тексеру және оның мөлшерін анықтау жолдары
Өзіңіздің компьютеріңізде қанша RAM бар екенін білгіңіз келсе, төмендегі әдісті қолданыңыз:
— Windows жүйесінде «Мой компьютер» («Компьютер») белгісін тінтуірдің оң жақ батырмасымен басыңыз.
— Ашылған мәзірден «Сипаттар» («Свойства») пәрменін таңдаңыз.
— Осы жерден «Орнатылған жедел жадының көлемі» («Установленная память») деген ақпаратты қарай аласыз.
Сондай-ақ, арнайы «диспетчер задач» утилитасы арқылы жедел жадқа түсетін жүктемені қадағалауға болады. Бұл сізге жедел жадтың жеткілікті не жеткіліксіз екенін анықтауға көмектеседі.
Жалпы алғанда, жедел жад (RAM) компьютеріңіздегі ең маңызды элементтердің бірі болып саналады. Сондықтан компьютер сатып аларда немесе жинастырғанда RAM таңдауды ескеріп, оның сандық параметрлеріне мән бергеніңіз дұрыс болады. Осы арқылы компьютеріңізді жылдам әрі тиімді жұмыс істетуге мүмкіндік аласыз.