Компьютерде дерек сақтағанда ең басты түсініктердің бірі — файл мен қалта ұғымдары. Файл және қалта ұқсас көрінгенімен, міндеті мен қызметі жағынан үлкен айырмашылыққа ие.
Файл дегеніміз — белгілі бір ақпаратты сақтайтын компьютердегі дерек көзі. Файлда мәтін, сурет, музыка, видео және басқа да дерек түрлері болуы мүмкін. Әр файлдың атауы және нақты типі (мысалы, «.docx», «.jpg», «.mp3» секілді кеңейтімдері) болады.
Қалта (кейде папка деп аталады) — бірнеше файлды реттеп жинақтауға арналған орын. Ол файлдарды топтастырып, компьютер ішінде ретпен ұстауға мүмкіндік береді. Мысалы, музыка файлдарын «Музыка» қалтасына, суреттерді «Суреттер» қалтасына сақтауға болады.
Файл мен қалта арасындағы негізгі айырмашылықтарды қарастырайық:
1. Мазмұны:
— Файлда әр түрлі деректер сақталады (мәтін, аудио, видео, сурет, құжат және т.б.).
— Қалта файлдарға ие, бірақ өздігінен дерек сақтай алмайды. Ол тек файлдар мен басқа да ішкі қалталарды жинауға арналған орын.
2. Мақсаты:
— Файл нақты ақпарат сақтауға және өңдеуге арналған.
— Қалта бірнеше файлды және басқа ішкі қалталарды логикалық тұрғыдан реттеп орналастыру үшін қажет.
3. Кеңейтімі:
— Файлдың өзіне тән кеңейтімі бар (мысалы, «қалам.docx», «ән.mp3»).
— Қалтада ешқандай кеңейтім болмайды, тек атауы болады (мысалы, «Жұмыс құжаттары», «Фотолар»).
4. Өлшемі:
— Файлдың өзінің көлемі болады, мысалы мәтін файлы бірнеше килобайт (Кб), суреттер бірнеше мегабайт (Мб), ал видеолар тіпті гигабайт (Гб) көлеміне жетуі мүмкін.
— Қалтаның көлемі оның ішіндегі файлдардың жалпы көлеміне байланысты анықталады.
Файл мен қалтаға нақты мысалдар арқылы анықтаманы түсіндірейік:
Мысалы:
— «Қазақша әндер» деп аталған бір қалта ашасыз. Оған «ән1.mp3», «ән2.mp3», «ән3.mp3» сияқты файлдарды орналастырасыз. Осылайша барлық музыкалық файлдарды бір қалтада жинақтап сақтай аласыз.
— «Сабақтар» қалтасына қазақ тілі, математика, химия сабақтарының файлдарын сақтауға болады. Сонда дерек іздеуде оңай әрі ыңғайлы болады.
Қалта ішіндегі қосымша қалта (ішкі қалта) болуы мүмкін. Мысалы:
— «Құжаттар» қалтасы ол үлкен жалпы қалта. Оның ішінде тағы бірнеше шағын қалталар ашып аласыз:
— «Жеке құжаттар»
— «Жұмыс құжаттары»
— «Оқу материалдары»
Файлдар мен қалталар дұрыс ұйымдастырылған жағдайда жұмыстың жылдамдығы артады. Файл іздеуге уақыт жоғалтпай, керек ақпаратты бірден тауып аласыз.
Файл және қалтаға қатысты пайдалы кеңестер:
— Әрқашан файлдарға анық, түсінікті атау берген дұрыс. Мысалы, «IMG12563.jpg» дегеннен гөрі «Туған күн фотосы.jpg» деп атаған жөн.
— Қалталарды логикалық ретпен ұйымдастыру керек. Мысалы, «2023 жыл» деген үлкен қалтаны ашып, оның ішінен «Қаңтар», «Ақпан» деген кіші қалталар орнатуға болады.
— Маңызды файлдарды бірнеше қалтада қайталамай, бір нақты орында сақтаған жөн. Осылай файлдардың қай жерде екенін есте сақтау оңай болады.
— Артық қалта ашып жібермеу керек, керісінше қажеттілігіне қарай ғана ұйымдастырған дұрыс. Файлды ұзақ уақыт іздеп жүрмеу үшін қашанда қарапайымдыққа ұмтылған абзал.
Мысалы, айқын емес файл ұйымдастыру жағдайын қарастырайық:
— «Жаңа қалта1», «Жаңа папка2» сияқты атаулар көп болғанда, керекті файлды табу қиынға соғады. Сондықтан нақты атаулар беру маңызды.
Техникамен жаңа танысқан пайдаланушы үшін файл және қалта айырмашылығын жақсы түсіну өте маңызды. Тереңірек үйренген сайын, файлдар мен қалталарды басқару жеңіл әрі түсінікті бола бастайды. Осы пайдалы ақпараттарды пайдалану арқылы күнделікті жұмысыңызды анағұрлым жеңілдетіп аласыз.