Компьютердің қуат көзі (блок питания) – компьютер жұмысының маңызды бөлшегі. Оның түзету жұмыс істемеуі барлық компоненттердің жұмысын тежейді немесе толық тоқтатады. Сондықтан қуат көзін уақытылы тексеріп, ақауларды алдын ала анықтап түзету маңызды.
Қуат көзінің ақаулықтарының негізгі белгілері:
— Компьютер аяқ асты сөнеді немесе қайта қосыла береді.
— Компьютер қосылмайды, қосылса да, бірнеше секундтан кейін өшеді.
— Жұмыс барысында түрлі дыбыстардың естілуі (ысқырық, шырылдаған дыбыстар).
— Сағат пен күннің жиі жаңылысуы, BIOS баптауларының өздігінен қайта қалпына келуі (бұл әлсіз батарея немесе тұрақсыз кернеуді көрсетеді).
— Қуат көзінен және корпус ішінен күйіктің иісі шығуы.
Қуат көзін тексеруді бірнеше қарапайым тәсілдермен іске асырылады:
1. Визуалды тексеру
Алдымен компьютер корпусын өшіріп, кабельдерін ток көзінен ажыратыңыз. Содан кейін корпус қақпағын ашып, қуат көзін мұқият қарайсыз. Күйген иіс, конденсаторлардың деформациясы, жарылған немесе ісінген элементтер ақаулықтың белгісі болып табылады. Конденсаторлардың жоғарғы бөлігі түзу болуы тиіс. Егер ісініп тұрса немесе сұйықтық ағатын іздер көрсеңіз, қуат көзін жөндеу немесе ауыстыру қажет.
2. Компьютер блоктарын кезекпен тексеру әдісі
Компьютер қосылмай қалған жағдайда қуат көзінің кабельдерін әр компоненттен (видеокарта, жады, қатқыл диск және басқа элементтер) ажыратып, тек аналық тақтаға жалғап көруге болады. Егер жүйе осы қалпында қосылса, басқа бөлімдерді кезекпен қосып байқап көріңіз. Қандай да бір компонентті жалғағанда жүйе қосылмаса, ақаулықтың сол компонентте болуы ықтимал. Егер ешбір жағдайда қосылмаса, ақау көбінесе қуат көзінде болады.
3. Басқа қуат көзіне ауыстырып тексеру
Ең нақты әрі сенімді тәсіл – компьютердің қуат көзін басқа қуат көзіне уақытша алмастыру. Егер басқа қуат көзімен компьютер қалыпты қосылып, барлық бөлшектер дұрыс жұмыс атқарса, мәселе бұрынғы қуат көзінде деп анық тұжырым жасауға болады.
4. Мамандандырылған құрылғылар арқылы тексеру
Компьютер қуат көзінің жұмысқа қабілеттілігін анықтау үшін мультиметр немесе арнайы PSU Tester құралы қолданылады. Бұл құралдармен кернеулердің тұрақтылығы мен дәлдігін анықтап алуға мүмкіндік бар.
Мысалы, мультиметрдің көмегімен қуат көзінің 12В, 5В және 3,3В шығатын желілерін тексересіз. Олардың көрсеткіштері қалыпты күйден көп ауытқымауы тиіс (±5% дейін рұқсат етіледі).
— 12В желісі үшін қалыпты мән 11,4-12,6В аралығы;
— 5В желісі үшін қалыпты мән 4,75-5,25В;
— 3,3В желісі үшін қалыпты мән 3,14-3,47В.
Қуат көзін тексеру және ауыстыру кезінде маңызды кеңестер:
— Егер қуат көзінде үлкен шаң жиналса, шаңды ақырындап тазалаңыз. Бұл компоненттердің қызуын азайтып, жұмысын тұрақтандырады.
— Алғашқы белгілер байқалса, мәселені кейінге қалдырмаңыз. Себебі әлсіз немесе тұрақсыз қуат көзі басқа компоненттерге зиян келтіруі ықтимал.
— Қуат көзін таңдаған кезде оның нақты қуатын, брендін және сертификатын тексеріп алыңыз. Танымал бренд қуат көздері (мысалы, Corsair, Thermaltake, Seasonic) сенімді әрі ұзақ қызмет етеді.
Қуат көзін үнемі тексеріп, профилактикалық жұмыстар жүргізу сіздің компьютеріңіздің барлық ішкі компоненттерінің жақсы жұмыс атқаруына және қызмет мерзімін ұзартуға көмектеседі.
Өмірден мысал:
Асқардың компьютері бір айдан бері күтпеген жерден өзінен өзі өшіп қала беретін болды. Оның алғашқы ойына келгені қызып кету мәселесі болғанмен, шаңнан тазалаудың пайдасы болмады. Кейін тексеру барысында қуат көзінің конденсаторлары ісініп, істен шыққаны анықталды. Асқар қуат көзін жаңасына ауыстырғаннан кейін барлық мәселесі шешілді.
Компьютер сіздің күнделікті серігіңіз болса, оның ішіндегі ең маңызды бөлшектердің бірі — қуат көзіне ерекше көңіл бөліңіз. Бұл сіздің құрылғыңыздың денсаулығына және өнімді жұмысына кепілдік береді.