Компьютерді пайдалану кезінде бізге қажетті ақпарат табу үшін көбінесе іздеу жүйесін қолданамыз. Іздеу жүйесі — интернеттен ақпарат іздеуге көмектесетін арнайы бағдарлама. Ең танымал іздеу жүйелеріне Google, Yandex, Bing жатады.
Іздеу жүйесін пайдалану үшін алдымен таңдалған браузерді ашамыз. Компьютеріңізде әдетте Chrome, Mozilla Firefox немесе Microsoft Edge сияқты браузерлер орнатылған болуы мүмкін. Осы браузерлердің бірін ашып, мекенжай жолағына іздеу жүйесінің атын теріңіз (мысалы, www.google.kz немесе yandex.kz).
Әдетте, браузер ашылған кезде алдыңызда іздеу терезесі болады. Бұл терезеге қажетті ақпаратты нақтылап енгізіңіз. Ақпаратты енгізу кезінде келесідей қарапайым кеңестерді қолдануға болады:
1. Іздеу сұрауы нақты әрі қысқа болуы керек. Мысалы, ауа райы Алматы, палау дайындау әдісі, қазақ тіліндегі кітаптар.
2. Қателер болса, іздеу жүйесі оларды автоматты түрде түзете алады. Бірақ дұрыс жазылған сөз арқылы жылдамырақ нәтижеге қол жеткізесіз.
3. Сұрауда маңызды сөздерді басым пайдалануға тырысыңыз. Мысалы, «2023 Қазақстандағы жалақы көлемі» деп толық енгізген дұрыс, жай ғана «жалақы» немесе «Қазақстан» деп терсеңіз, нәтижелер тым көп болуы мүмкін.
Іздейтін ақпаратыңыз күрделі болса, кілт сөздермен бірге тырнақша белгісін («…») пайдаланыңыз. Тырнақша ішіндегі сөз немесе тіркестер міндетті түрде толық осы ретпен кездеседі. Мысалы, «Қазақстандағы білім жүйесі» деп нақты іздеу жүргізсеңіз, іздеу нәтижесінде осы сөз тіркесіне дәл сәйкес келетін ақпарат көрсетіледі.
Егер нақты бір веб-сайт ішінен ақпарат іздегіңіз келсе, «site:» деп жазып, содан кейін веб-сайттың атын енгізіп, соңынан кілт сөзді қосыңыз. Мысалы,
«site:egov.kz электронды қолтаңба алу»
деп іздеу арқылы тек egov.kz сайтынан ақпарат алуға болады.
Іздеу нәтижесі шыққанда алдымен іздеу жүйесі сізге ең сәйкес әрі танымал веб-сайттардың тізімін береді. Алғашқы бірнеше сайтқа назар аударыңыз, себебі олардың ішінде сіздің сұрауыңызға ең жақын ақпарат болуы ықтимал. Егер алғашқы беттегі нәтижелер сіздің сұраққа толық жауап бермесе, келесі беттерді қараңыз немесе іздеу сұрауыңызды нақтырақ етіп қайта енгізіңіз.
Кейбір адамдарға мәтін оқудан гөрі бейнелерді көру арқылы ақпаратты қабылдау оңай. Егер сабақты видео форматында алғыңыз келсе, іздеу терезесінен қажетті сөзді жазып, жанындағы «бейне» немесе «video» деген бөлімді тандап, сәйкес видеолар табуға болады.
Сондай-ақ суреттер іздеу үшін «суреттер» іріктеуін басыңыз. Мысалы, «киіз үй суреттері» деген сұрауды енгізсеңіз, іздеу жүйесі сізге жүздеген пайдалы суреттерді бірден шығарып береді.
Қарапайым мысалдармен түсіндірсек, компьютеріңіз істен шығып, оны жөндеу керектігін елестетіңіз. Мұндай жағдайда «компьютер қосылмайды себептері және шешу жолдары» деп теріңіз. Бірнеше мақалалар немесе жақсы видео сабақ табуға болады.
Егер іздеген ақпаратыңыз жаңадан жаңарып отыратын болса, сұраныспен бірге жылды немесе нақты уақытты қоса жазыңыз. Мысалы, «2023 жылғы Қазақстандағы мемлекеттік гранттар тізімі» деп іздеу жүргізсеңіз, тек осы жылғы нәтижелер көрсетіледі.
Қауіпсіздік туралы да айта кеткен жөн. Интернеттегі ақпараттың барлығы сенімді емес. Іздеу нәтижесінде шыққан ақпаратты бірнеше дерек көзінен тексеріп алған дұрыс. Әсіресе денсаулық, қаржы, заң, техникалық мәселелер жайлы ақпарат іздеген кезде мұқият болыңыз. Ең дұрысы, ресми сайттар мен мамандандырылған сенімді ресурстарға сеніңіз.
Жаңадан үйренушілер үшін тағы бір пайдалы әдіс — іздеу жүйесінің көмегімен онлайн сөздіктер, аудармашылар немесе калькуляторларды жылдам табу. Мысалы, «қазақша-орысша сөздік», «валюталар арасындағы айырбастау курсы» деген сұраныстар сізге күнделікті тұрмыста пайдалы болады.
Іздеу жүйелері сіздің күнделікті жұмысыңыз бен оқуыңызда таптырмас көмекші. Сапалы және нақты жауап алу үшін іздеу дағдыларын жоғарыда көрсетілген кеңестермен бірге үнемі жетілдіріп отырыңыз.