Компьютерге құпия сөз қою — деректер қауіпсіздігін қамтамасыз етудің қарапайым әрі тиімді жолы. Бұл зиянды әрекеттерден қорғап, жеке ақпараттардың бөтен адамның қолына түсуінің алдын алады.
Құпия сөзді орнату компьютерді қолайсыз жағдайлардан сақтап, жеке мәліметтеріңіздің қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қажет. Бұл әсіресе ортақ пайдаланатын компьютерлерде маңызды. Мысалы, отбасы мүшелері немесе әріптестер бірігіп қолданатын компьютерге міндетті түрде құпия сөз қойылуы тиіс.
Құпия сөз қою тәртібі (Windows 10 жүйесінде):
1. Экранның төменгі сол жақ бұрышындағы «Бастау» мәзірін («Пуск») ашыңыз.
2. Бағдарламалар тізімінен «Параметрлер» белгісін (редуктор белгісі) басыңыз немесе бірден «Win + I» пернелерін қолданыңыз.
3. «Тіркелгілер» (Аккаунты) бөліміне өтесіз.
4. Сол жақ панельде «Кіру параметрлері» («Параметры входа») бөліміне кіріңіз.
5. «Құпия сөз» («Пароль») нұсқасын тауып, «Қосу» («Добавить») батырмасын басыңыз.
6. Ашылған терезеде ойластырған парольді екі рет енгізіп, «Келесі» батырмасын басып, соңында «Дайын» түймесін басыңыз.
Жақсы құпия сөзді таңдаудың бірнеше маңызды ережесі бар:
— Құпия сөз кем дегенде 8 таңбадан тұрғаны жөн.
— Әріптермен бірге сандар және арнайы символдарды (@, #, !, &) пайдаланыңыз.
— Есте қалуы оңай, бірақ шешілуі қиын болғаны дұрыс.
Мысалы, әлсіз пароль: 12345678 немесе password сияқты өте жиі кездесетін сөздер мен мәліметтер.
Күшті құпия сөзге мысалдар:
— Nur@2024!
— PaiDalaNushi#789
— @Qazaqstan_24
Парольдерді есте сақтау үшін сіз сөз тіркестерін де қолдана аласыз. Мысалы, «МеніңМысығымАқ123#» секілді ерекше сөйлем құрастырыңыз. Бұл құпия сөз сіз үшін тез есте қалады әрі бөтен адам үшін табуға қиын болады.
Құпия сөзді үнемі жаңартып тұрыңыз. 3-4 айда парольді ауыстыру ұсынылады. Сонымен жұмыста немесе мектепте көпшілік пайдаланатын компьютерлерде парольді жиі ауыстырған жөн.
Тағы бір пайдалы нәрсе – компьютер экранында автоматты режимде экран құлыптауды қосу. Көп жағдайда компьютерден алыстаған кезде немесе үйге қонақ келгенде, компьютеріңізді қорғау маңызды. Ол үшін Windows жүйесінде «Win + L» пернелерін басып, экранды тез құлыптауға болады. Жұмысты жалғастыру үшін тағы да пароль енгізу керек болады.
Сонымен қатар, пасcвордты қағазға немесе блокнотқа жазу қауіпті. Егер есте сақтау қиын болса, маңызды парольдерді менеджер бағдарламалары арқылы сақтаңыз. Мысалы, KeePass немесе LastPass сияқты қосымшалар қолдану арқылы парольдерді шифрланған күйде, қауіпсіз түрде сақтай аласыз.
Егер компьютеріңізге қойылған құпия сөзді ұмытып қалсаңыз, не істеу керек?
Мұндай жағдайда алдын ала Microsoft аккаунтыңызды компьютермен байланыстырып қойғаныңыз пайдалы болады. Себебі, Microsoft электронды поштасының кіру деректері арқылы Windows құпия сөзін жылдам қалпына келтіру мүмкіндігі бар.
Егер жергілікті аккаунт (локалды) қолдансаңыз және құпия сөзді ұмытсаңыз, бұл жағдайда пароль қалпына келтіретін арнайы бағдарламалар қолданылады. Бірақ бұл қиын әрі қосымша техникалық білімді талап етеді. Сондықтан, ең дұрысы – парольді бастан мұқият таңдап қойып, сенімді жерге түртіп қою немесе пароль менеджерлерін қолдану.
Пароль орнатудан кейін компьютеріңіздің жұмысы да қауіпсіз болады. Мәліметтеріңіз бен жеке құжаттарыңыз бөтен адамдар үшін қолжетімсіз болып қалады.
Компьютердің қауіпсіздігі үшін пароль қоюды кейінге қалдырмай, дәл қазір жасаңыз. Өзіңізге оңай, өзгелерге қиын комбинацияны таңдауды ұмытпаңыз. Болашақта бұл сізді үлкен қиындықтардан сақтап қалуы мүмкін.