Браузер кеңейтімдері – интернет браузерінің (мысалы, Chrome, Firefox, Safari, Edge) мүмкіндігін арттыратын шағын бағдарламалар. Олар браузерге қосымша функциялар мен ыңғайлы құралдар қосады. Кеңейтімдер жұмысты тез орындауға, уақытты үнемдеуге және интернеттегі қауіпсіздікті арттыруға көмектеседі.
Көп адамдар интернетті күнделікті пайдаланады, бірақ браузерлердің көптеген пайдалы мүмкіндіктерін білмейді. Кеңейтім арқылы браузеріңізді жеке қажеттіліктеріңізге сай икемдей аласыз. Кеңейтімдердің негізгі салалары келесі жағдайларда қолданылады:
— қауіпсіздік пен құпиялылықты қамтамасыз ету;
— жарнаманы бұғаттау;
— онлайн аударма жасау;
— браузер интерфейсін өзгерту;
— парольдерді сақтау және басқару;
— өнімділікті арттыру: жазбаларды жүргізу, тапсырмаларды басқару.
Танымал кеңейтімдердің мысалдары:
— Adblock Plus – жарнамаларды бұғаттап, интернеттегі серфингті комфортты етеді.
— Google Translate – кез келген сайтты бір басумен қажетті тілге аударады.
— Grammarly – ағылшын тілінде мәтінді тексеріп, грамматикалық қателерді түзейді.
— LastPass – сіздің барлық парольдеріңізді сенімді сақтауға және тез қолдануға мүмкіндік береді.
— Dark Reader – кез келген сайтты қараңғы түске ауыстырып, көзіңізді қорғауға көмектеседі.
Бұл мысалдар браузер кеңейтімдерінің жалпы қолданысын көрсетеді. Әрбір браузер өзіне сәйкес интернет-дүкені арқылы кеңейтімдерді ұсынады. Мысалы, Chrome үшін Chrome Web Store, Firefox үшін Firefox Add-ons бөлімі бар.
Кеңейтімдерді орнату және қолдану өте оңай. Орнату қадамдарын қарастырайық (мысалы, Google Chrome браузерінде):
1. Chrome Web Store сайтына кіріңіз.
2. Қажетті кеңейтімді іздеу жолағына жазыңыз.
3. Нәтижелер арасынан қажет кеңейтімді таңдап, «Орнату» (Add to Chrome) түймесін басыңыз.
4. Бірнеше секунд ішінде кеңейтім автоматты түрде орнатылады және оң жақ жоғарғы бұрышта белгіше болып шығады.
Кеңейтімдерді пайдаланғанда ескеретін қауіпсіздік кеңестері:
— Тек сенімді көздерден, яғни браузердің ресми интернет-дүкендерінен кеңейтім орнатыңыз.
— Пікірлер мен рейтингтерге назар аударыңыз. Бұл таңдауыңызға сенімді болуға көмектеседі.
— Кеңейтім орнату кезінде талап ететін рұқсаттарды мұқият оқып шығыңыз. Егер ол артық талаптар қоятын болса, басқа баламасын іздеп көріңіз.
— Пайдаланбайтын кеңейтімдерді өшіріп қойыңыз. Себебі қажетсіз кеңейтімдер браузерді баяулатып, қауіпсіздікке қатер тудыруы мүмкін.
Кеңейтімдердің күнделікті өмірде қолданылуы туралы нақты мысал келтірейік:
Сіз ағылшын тілін енді үйреніп жүрсіз және ағылшын тілінде көп ақпарат оқисыз делік. «Google Translate» кеңейтімін орнату арқылы сөздердің немесе тұтас мақалалардың мағынасын бір-бірлеп сөздік ашпай жылдам аудара аласыз. Бұл сіздің оқу уақытын қысқартады және өнімділігіңізді арттырады.
Тағы бір шынайы мысал: көп пайдаланушы түрлі онлайн платформаларда аккаунт жүргізеді. Поштаның, әлеуметтік желілердің және жұмыстық аккаунттардың парольдерін есте сақтау қиын. «LastPass» немесе «Bitwarden» сияқты кеңейтімдер парольдерді қауіпсіз әрі сенімді түрде сақтап, автоматты түрде енгізіп береді.
Тағы бір жағдай: жарнамалар көп веб-сайттары мазалап, жұмыс істеуге кедергі келтірді дейік. «Ublock Origin» немесе «Adblock Plus» секілді кең танымал жарнаманы бұғаттау кеңейтімдері бар. Осы кеңейтімдерді қосып қойсаңыз, керексіз жарнамалар бұғатталып, сізге маңызды контентке назар аударуға мүмкіндік береді.
Кеңейтімдердің бір артықшылығы, оларды өзіңіздің қажеттілігіңізге қарай оңай қосып немесе өшіріп қоя аласыз. Кейбір кеңейтімдер белгілі сайттарда ғана іске қосылады, осылайша браузер тез жұмыс істейді әрі жеңіл болады.
Жиі қойылатын маңызды сұрақтардың бірі: «Кеңейтімдердің браузерді баяулатуы мүмкін бе?» Әрине, егер шамадан тыс көп кеңейтім орнатсаңыз, бұл браузер жұмысына әсер етуі мүмкін. Сондықтан сізге керекті әрі пайдалы кеңейтімдерді ғана қосып, пайдаланылмағандарын уақытылы өшіріп қойыңыз. Сонда браузеріңіз жылдам әрі қауіпсіз күйде жұмыс істейді.
Көріп отырғаныңыздай, браузер кеңейтімдері интернеттегі күнделікті өміріңізді айтарлықтай жеңілдетіп, өнімділікті арттырады және өзіңізге ыңғайлы етіп баптауға мүмкіндік береді. Осы қарапайым нұсқаулар мен мысалдарды қолданып, браузеріңізді максималды пайдалы құралға айналдырыңыз.